30.8.09


<< Qu'anirà mau per los Biarnés

Qüand los sons hilhs pàrlen francés >>



Paraula qu'averé prononciat Enric III de Navarra, o IV de França, dit Enric(ó) Noste.
Avantz o après aver venut lo son país?... huhu!

En tot cap, qu'avèva arrason. Adara la lengua perduda, la consciéncia d'estar vadut en un país nomentat "
BIARN" que's perd dab era.

<< D'ond ès?
- De Biarn.
- Ond?
- Eh bé, Biarn, Pyrénées Atlantiques, qué.
- Ah, qu'ès Basco?!? >>

...

Portatz-ve plan ;)

29.8.09

Tribalh en camp


Coma eth an passat, oé qu'èra eth dia deth balhar.
Dus ectàrias ond cau amassar tot çò qui deixè eth paisan darrèr eth, qu'ei a díser quauques quilos d'ardalh. Que m'agrada hèra aqueste tribalh, permor que's pòt aulorejar era gèrba dalhada en tot mirar eths beròis païsadges dera vath Surguèra... un vertadèr plaser.
Engüan, comparat ath an passat, no i avèva pas hèra d'ardalh; qu'ei eth resultat d'un estiu mes sèc e un drin mes caut.
Mès totun era gèrba qu'ei de bona qualitat, segond Francés, eth païsan qui'ns dalha eth camp, e eras suas vacas no'nse'n planharàn.


Eth balhadís que serveixerà a hèr compòst o a palhar eths legumis deth casau, com eras mongetas, eths napos o eths porrets...






Aquiu que i a bèstias qui's conéixen en legumis e hruta. Justament, que'n gahèm ua, aquera vresperada: un beròi arrat dromilhós.



Hètz beròi...!

24.8.09

Que sòi tornat


Adixatz a tots!
Tostem pas de nau ordinador, malament... mès qu'escrivi totun un messadjòt enta dar navèras, après quauques temps d'abscéncia.

Lavetz, bèth-lèu la rentrada. Que vòi rentrar engüann en Terminau (darrèra classa deu licèu) dab especialitat "sciéncia e vita de la tèrra"; biologia, qué.
En Junh qu'avói passat l'epròba de francés, lavetz los arresultats que son 13/20 a l'escrivut e a l'orau, e encoèra 13 en ua aute matèria qui's nomenta TPE.
Que m'acontenti hèra plan d'aquestas nòtas, qui'm hèn en tot un 13/20 dab coëficient 6, sia autant que la Fisica/Quimia.

Bon, aquestas vacanças, que las èi passadas a casa sobertot. No m'agràdan hèra las vacanças planificadas, deu genre campadge (o "càmping" com at dísen los jànquis) e companhia.
Çò qui a jo m'agrada, qu'ei díse's un matin: "tè, doman que vam aquiu o acerà".
Dongas qu'èi passat quauques dias en Bascoat (Donòstia, Biàrrits...), Medòc e Lanas, mès sobertot en Aragon e Navarra (si no la considéran basca, segur...).
Jo que cèrci lo despaïsament còsta a casa, e aqueths dus país que me'n dèn!
Que sia Sallent de Galhigo/Lanuza (e lo son hestenau!), Chaca, Òsca, Saragòssa o encoèra lo lac de Yesa (la mar deus Pirenèus!), que'm plasó hèra.
Mès lo lòc qui m'agradè mes, que son las Bardenas Reales!
Si no coneixetz, en quauques mots, qu'ei un èrm a las pòrtas deus Pireneus.
Com at podetz véder sus aquestas fòtos, las Bardenas que son un païsadge extraordinari en Euròpa e tabé ua suspresa incredible, tan ei pròixe deus Pirenèus e de las soas sèuvas densas.



Maugrat tot, que plavó aqueth dia. Qu'aimi mes aquerò que lo caumassàs (40 graus a l'ompra e dètz de mes au só!) qui acapoteix.
En tot cap qu'èra plan agradiu, e que'v conselhi plan aquesta destinacion.

Qu'ei tot per oei ;)

Adixatz brabe monde!

22.3.09

Ordinador malaut

Adixatz monde!
Hè quauques dias qui no poix pas mes alucar lo men ordinador.
Probablement un problèma d'alimentacion.
En tot cap aqueth qu'ei hèra vielh. Que'u va caler cambiar.
Perdonatz-me si n'escrivi pas tròp sovent...

A lèu

20.2.09

Eras Republicas Pirenencas

Aqueth matin que cadói sus un article dera Wikipédia qui tratava deras "Republicas Pirenencas". Un article hèra brac e un pòc imprecís, mès qui esvelhó en jo ua curiositat deras granas.
Que'vs traduseixi çò d'escrivut en aqueste article:

<< Republicas pirenencas qu'ei eth nom dat aras regions enter França e Espanha qui desempuix eth Adge-Miejancèr dinc aths temps modèrnes an conservat un ordi de foncionament autonòma sus ua base democratica. Las hemnas qu'avèvan eth dret de's prensentar e de votar. Aqueth dret qu'estó desruït pera Revolucion francesa. >>

Lavetz ad aqueth moment que'm prenó era cercadera, e qu'èi trobat en cercar sus eth internet un mapa d'aqueras "republicas democraticas" de noste. Mès com èra un chic vielhòta e de mau léger, que l'èi tornat hèt jo medeix.
De segur, permor d'aqueste hilh de **** de blogger, eth imadge qu'ei mau, mes que podetz clicar dessús ta'u véjer miélhor.

Bon. D'abòrd, que podem véjer de que sonque Andòrra a conservat eth sué estatut d'estat independent (medeix si ne podem batalar...). Mès totun qu'arremercam era vath/val d'Aran qui a conservat ua autonomia hòrta en estat espanhòu e medeix en Catalonha. Eras autes vaths independentas per contra que son cadudas en desbrom...

Era "republica" qui m'a interessat mes qu'ei era Vath Surguèra (notada sus eth vielh mapa "vath soriguèra"), era deths miés ajòus e ond eths miés pairs-bons an ua bòrda (com l'at èi dit sovent en aqueste blòg). E que'm disi de qu'era mair, dera mair, dera mair..... dera mia mair-bona podèva votar, lhèu un millenari avantz eras hemnas francesas.
Que'n sèi pòc sus aqueste subjècte mès que'm hè totun dòu qu'ua revolucion qui's dits democratica (eth país "deths drets deth òmi", mès pas dera hemna...) aja suprimit eth dret de vòta aras hemnas, e tabé era autonomia, cultura e lengua deras Republicas Pirenencas.

Dongas talèu oé qu'èi decidit de quilhar un partit politic nau, eth "Partit tara Independéncia deras Republicas Pirenencas", e que'vs apèri a'vs juntar a jo taras eleccions qui arríban.

Aquiu que vòi deixar d'escríver conerias e tornar estudiar tath "bac blanc" de francés. Si era mia professora e'm legèva... xD

PS: Qu'èi avut quauques problèmas tad arrevirar quauques noms com "Davantaïque", "Bouigane" o encoèra "Balsan". Qu'èi tabé botat un B a "Biròs" mès que pòt estar un V.
Dongas si avetz causòtas de corregir, n'arroderetz pas a me n'informar ens comentaris!

1.2.09

Energias Verdas

Sovent qüand e's parla d'energias verdas la gent que pénsan aus "biocarburants" (que seré mes corrècte de díser "agrocarburants" enta no pas con.hóner dab l'agricultura biologica) o encoèra a las eoliènas.
Mès aquestas honts d'energia que pàusan hèra de problèmas e no son vertadèras solucions.
La sola solucion: LO SÓ!!! Ua hont infenida d'energia!

Per exemple, en cercar un pòc, que's pòt trobar suu internet bonas videos qui'ns amùixan lo poder incredible deu só.

Aquiu que podetz distillar aiga pipauda enta la béver:



Quauqu'arré hèra plan tabé, lo motor Stirling: en cauhar un gas (com l'idrogèn o l' èli), aqueste que's dilata e entraina lo piston enta produsir energia.
Enta cauhà'u, que's pòt emplegar combustibles com la lenha o lo petròli, mès encoèra un còp, lo sorelh qu'ei perhèit si èm deu gènre ecolo!

Demonstracion en imadge:



Qué? N'ètz pas convençuts?
Lavetz, si'vs disi de qué podetz har cosina dab lo só en pagar sonque 7€ ta's har ua parabòla-miralh?
E-ò, qu'ei possible, miratz plan aquerò:



Incredible, no?
Que me'n cau har ua!!! :D

Adixatz!!

28.1.09

A.E.P.


Arrepausa En Patz

Qu'ei tostem mauaisit de pèrder un animau qui v'ei car... :(